Pestisit gerçeği ! TMMOB Besin Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu 2.Başkanı Hande Toz, yurt dışına ihraç edilen besin eserlerinde rastlanan sıhhate ziyanlı hususlar ve süreç hakkında BSHA’ya değerli bilgiler verdi.

BSHA – (Özel Haber)

Yurt dışına ihraç edilen besin eserlerimizin ne kadarı içerisinde yasaklı husus bulunduğu gerekçesiyle Türkiye’ye geri gönderiliyor. Geçmiş yıllara yönelik bu türlü bir çalışma yahut araştırma var mı?

2023 yılı RASFF(Avrupa Kurulu Besin ve Yem için Süratli Alarm Sistemi) bilgilerine baktığımızda RASFF portalı üzerinde 2023 yılı içerisinde toplam 4680 bildirim oluşturulmuştur, bunlardan 359 tanesi Türkiye orijinli eserlerdir. 359 eserin 344’ü besin ve destek edici besin (4 tanesi köpek maması), 15’i besin ile temas eden ambalajdır. Uygunsuzluk kategorilerine baktığımızda ise, 203 adet eser ile birinci sırada pestisit, ikinci sırada ise 64 adet eser ile mikotoksin (aflatoksin,okratoksin)  uygunsuzluğu yer almaktadır. Bu datalara istinaden ülkemizden gönderilen eserlerdeki uygunsuzluk sebeplerinin en başında pestisit ve mikotoksin sorununun geldiğini söyleyebiliriz.

Daha çok hangi besin eserlerimizde (meyve,sebze) sıhhate ziyanlı kalıntıya rastlanıyor?

2023 yılı RASFF portalı üzerinde Türkiye orijinli pestisit sorununun en çok görüldüğü eserlerin başında 61 bildirim ile biber gelirken, ikinci sırada ise 49 bildirim ile limon gelmektedir. Bu eserleri de 17 bildirim ile kimyon ve 13 bildirim ile oregano(kekik) takip etmektedir.  Tekrar 2023 yılı RASFF portalını incelediğimizde Türkiye orijinli mikotoksin sorununun en çok görüldüğü eserlerin başında 42 bildirim ile kuru incir gelmektedir.

Bu sorunun tahlili için üretici ve ihracatçı firmalar nezdinde nasıl bir yol izlenmeli?

Ne yazık ki Türkiye’deki tarım alanlarında böcek üzere bitkiye ziyan veren canlıları ya da yabani otları önlemek yahut yok etmek için kullanılan pestisit oranı her geçen gün artıyor. Son periyotlardaki pestisit kullanımının artmasının en büyük sebeplerinden biri iklim değişikliğidir. Çok sıcaklık, kuraklık ve nem sebebiyle hastalık ve zararlılar artmakta ve üretici de bununla gayret etmek için maalesef ki daha fazla ilaç kullanımına yönelmektedir. İlaç kullanımındaki en büyük yanlışlıklar ilacı hakikat vakitte ve ölçülü kullanmamakta oluyor. İlaç kullanımı konusunda çiftçilerimizi bilinçlendirmemiz ve kontrolleri sıklaştırmamız gerekmektedir. İlaç kullanımını azaltmaya yönelik kamusal siyasetler izlememiz gerekmektedir. Ayrıca pestisit tarzı kimyasal satışları Bakanlık tarafından denetim edilmelidir. Hangi pestisit, kime ne kadar satılmış yahut ülkeye ne kadar girmiş, takibi yapılmalıdır. Pestisit kullanımı halk sıhhatini olumsuz bir halde etkileyen değerli bir meseledir. Besinler ve insan sıhhati dışında hayvanlar ve tabiat üzerinde de ki böcek çeşitlerinde, bilhassa kuşlarda yıkıma neden olup biyoçeşitliliğe ziyan verir. Bulaş yoluyla çevreyi kirleten pestisitler yalnızca kullananları değil, pestisit kullanılmış eseri tüketenleri de tesirler. Dünya Sıhhat Örgütü’nce en tehlikeli ve olası kanserojen olarak sınıflandırılan pestisitler için ilgili merciler gerekli adımları acilen atmalı, hatta ülkemizde de yasaklamalıdır.

Tarım ve Orman Bakanlığı Tarafından Kontrol Edilmeli

Mikotoksinler kimi küfler tarafından üretilen toksik metabolizma eserleridir. Mikotoksin cinslerinin uzun süreçte fazla tüketilmesinin beşerler ve hayvanlarda kansere neden olduğu kanıtlanmıştır. Ayrıyeten bağışıklık sistemini güçsüzleştirme, hafıza kaybı, kas krampları ve gen değişimine kadar sonraki jenerasyonlara aktarılabilecek hasarlar bırakabilmektedirler. Mikotoksinleri üreten küflerin çoğalması için yüksek rutubet ve muhakkak sıcaklık aralığına muhtaçlıkları vardır. Bu toksik unsurları üreten küfler hasat öncesince, hasat sırasında, depolama basamağında ya da gerekli tahliller yapılıp tedbirler alınmadıysa raf ömrü mühletince besin ve yem unsurlarında üreyip çoğalabilmektedirler. Mikotoksinlere neden olan küflerin gelişim kuralları göz önünde bulundurulduğunda; riskli ürün gruplarının yetiştiriciliği, hasadı ve depolanması basamaklarında gerekli tedbirlerin alındığından emin olunmalı ve Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından bu kuralların sağlanıp sağlanmadığı daima olarak kontrol edilmelidir.

Avrupa’dan dönen eserler, iç piyasaya sürülüyor mu? Bu düzenek nasıl işliyor?

İhraçtan dönen besin eserlere yönelik prosedürler “Bitkisel Besin ve Yemin İhracatında Sıhhat Sertifikası Düzenlenmesi ve İhracattan Geri Dönen Eserler İçin Uygulama Yönetmeliği” isimli mevzuat kapsamında yürütülmektedir. Lakin ihracattan dönen eserlerde, eserleri iade eden ülkeden resmi bir evrak talep edilmiyor. İade eden ülke sebebini söylerse bilebiliyoruz. Aksi durumda ihraç eden firmanın beyanı temel alınıyor. Bu da bir güvenlik zafiyetine ve başlardaki o makul kuşkuya neden oluyor. Her ülkenin mevzuatı birbirinden farklı. Münasebetiyle kullanılan pestisit ve ölçüsü da ülkeden ülkeye değişiklik arz ediyor. İade edilen eser ile ilgili münasebet tam olarak bilinmeli/istenmeli ve tahlilleri kesinlikle yapılmalı. Ülkemiz mevzuatına uygun ise iç piyasada satışı bir sorun teşkil etmez. Ama bu şeffaf bir biçimde kamuoyu ile kesinlikle paylaşılmalıdır. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)

Ankara Gündem Haber

Biyografinin Tamamını Gör