Kanunu Taslağına Yönelik Eğitim-Sen eleştirileri 

Kanun taslağı gerek hazırlanış biçimi gerekse hudutlu içeriği açısından meslek kanunu olmaktan uzaktır. Öğretmenlik mesleği üzere 18 milyona yakın öğrencinin eğitim hakkını ve bir milyonu aşkın öğretmenin mesleğini, çalışma şartlarını, ekonomik ve özlük haklarını dar bir çerçevede düzenlemek hakikat değildir. Kanun tasarısında, özel okul ve kurslarda öğretmenlik yapan meslektaşlarımızın başta taban fiyat düzenlemesi olmak üzere temel ekonomik ve toplumsal hakları, fiyat ve çalışma şartları ile ilgili hiçbir düzenleme olmaması kıymetli bir eksikliktir. Meslek kanunu olan öteki mesleklere (doktorluk, mühendislik, mimarlık, avukatlık, eczacılık) bakıldığında kamu-özel ayrımı yapmadan o mesleği icra eden herkesin ilgili meslek kanunu kapsamında olduğu görülmektedir. Öbür meslek kümelerine ait meslek kanunlarında daha bütüncül ve kapsayıcı bir yaklaşım kelam konusu iken, Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun da bir öğretmen adayının meslek tercihinden emekliliğe kadar geçen sürece ait tüm evrelerin yer almaması bir öbür kıymetli eksikliktir. Kanun taslağında öğretmenlerin gerçek gereksinimlerinin ve beklentilerinin neler olduğuna gereğince bakılmaması ve toplumsal statülerini güzelleştirmeye yönelik geniş kapsamlı bir çalışma yapılmaması en değerli sonluluk olarak dikkat çekmektedir.

Kanun taslağı kaygı veriyor

Kanunun öğretmen ve yöneticilerin niteliklerinin belirlenmesi, atama ve görevlendirmelerde liyakat ve meslek temellerine uyulması, mesleksel gelişimlerinin sağlanması üzere unsurları içerdiği belirtilmektedir. Birinci bakışta liyakat ve meslek asıllarına uyulması değerli bir unsur olmasına karşın, Türkiye’de bu cins süreçlerin şeffaf ve adil bir biçimde yürütülmesi konusunda geçmişte yaşanan kahırlar göz önüne alındığında, bu unsurun uygulamada ne kadar tesirli olacağı konusunda kaygılar bulunmaktadır. Ayrıyeten, öğretmenlerin mesleksel gelişimlerinin sağlanması için gerekli olan kaynakların kâfi olup olmadığı meçhuldür. Kanun taslağında öğretmenlerin sorumlulukları ayrıntılı bir biçimde belirtilirken, hakları konusunda daha genel sözler kullanılmış olması dikkat caziptir. Bu durum, öğretmenlerin haklarının korunması ve uygulanmasında problemler yaşanabileceğini göstermektedir. Bilhassa çalışma şartları ve ekonomik haklar konusunda önemli eksiklikler bulunmaktadır.

Siyasi İktidar Fiyatlı, Kontratlı Öğretmen Ayrımına Yenilerini Ekliyor

Kanun taslağında öğretmen adaylarına ve öğretmenlere yönelik disiplin cezalarını ve bu cezaların gerektiren fiil ve davranışları ayrıntılı bir formda düzenlemektedir. Disiplin cezalarının detaylı bir formda belirtilmesi, öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının iş güvencesine yönelik açık bir tehdit olarak kullanılabilecektir. Ayrıyeten, MEB’in geçmiş yıllardaki uygulamaları dikkate alındığında kelam konusu cezaların uygulanmasında keyfi uygulamalara yol açabilecek açık noktalar bulunmaktadır. Siyasi iktidar, öğretmenler ortasında hala var olan kontratlı, takımlı, fiyatlı öğretmen ayrımlarına yenileri eklemekle kalmamakta, eğitim sisteminin rekabetçi ve eleyici yapısını daha da pekiştirecek adımlar atmaktadır. Öğretmenlik aslında bir uzmanlık mesleğidir. Bu temel gerçeği yok sayarak, öğretmenleri meslek basamaklarına nazaran bölmek, farklı fiyat siyasetleri üzerinden ayrıştırmak, öğretmenler ortasındaki münasebetlerin ve mesleksel dayanışmanın bozulmasına neden olacaktır. Yapay olarak oluşturulan farklı statü ve unvanlar, vakit içinde giderek barizleşen sınıfsal ayrışmalara, okullarda katı ve hiyerarşik çalışma ilgilerinin oluşmasına yol açacaktır.

Nitelikli Okul Niteliksiz Okul

‘Nitelikli okul/niteliksiz okul’ ayrımında olduğu üzere, meslek basamakları üzerinden ‘nitelikli öğretmen/niteliksiz öğretmen’ algısı yaratılarak öğretmenlik mesleğinin saygınlığının daha da düşmesi kaçınılmaz olacaktır. Bu durum ayrıyeten, okullarda çocuğunun sınıfına uzman ya da başöğretmenin girmesini isteyen velilerle okul yönetimi ve öğretmenler ortasında tansiyonlar yaratacak ve okullarda oluşturulan ‘özel sınıfları’ daha yaygın hale getirecektir. Meclis’e sunulan kanun teklifinin bu formda yasalaşması halinde, öğretmenler kontratlı olarak atanmak için bir de yeni kurulacak bu akademinin eğitiminden geçecek; akademiye KPSS puanına ve atama gereksinimi sayısına nazaran alınacak olan öğretmenler, 3 ya da 4 periyotluk eğitim boyunca “öğretmen adayı” sayılacaklardır. Öğretmen adaylarının Akademi’de geçirdikleri mühlet hizmet müddetinden sayılmazken, yalnızca genel sıhhat sigortalısı olacak olmaları dikkat caziptir.

Milli Eğitim Akademisi

Millî Eğitim Akademisi’ne giriş KPSS puanı ile, öğretmenliğe atama ise Akademi eğitimi muvaffakiyet puanı ile yapılacaktır. Adaylar, teorik derslerde yazılı imtihanla; uygulamalı derslerde ise uygulama yaptığı okulda danışman öğretmen ve akademi eğitim çalışanı tarafından başka farklı kıymetlendirilerek iki değerlendirmenin ortalamasına nazaran geçme notu alacaktır. Kanunda Ulusal Eğitim Akademisi, öğretmenlik alanları, eğitim kurumları, hazırlık eğitimi, norm takım üzere tabirlerin tarifleri yapılmıştır. Öğretmen ve yöneticilerin görev, yetki ve sorumlulukları öğretmenlik mesleğinin gereklerine uygun olarak belirlenmesi, atama, görevlendirme ve meslek içinde ilerlemede liyakat ve meslek asıllarına uyulması, eğitim faaliyetlerine iştirakin teşvik edilmesi ve daima mesleksel gelişim sağlanmasının temel alınacağı belirtilmiştir.

Öğretmen Adaylarına Hazırlık Eğitim Süreci

Milli Eğitim Akademisi’nin, öğretmenlerin mesleksel gelişimi ve meslek basamaklarında ilerlemeleri için eğitim programları hazırlamak ve uygulamakla misyonlu olduğu belirtilmektedir. Ulusal Eğitim Akademisi’nin kurulması, öğretmenlerin mesleksel gelişimini desteklemek ismine olumlu bir adım üzere yansıtılsa da, bu akademinin işleyişi ve aktifliği konusunda önemli belirsizlikler bulunmaktadır. Ayrıyeten, akademinin işleyişi sürecinin finansmanı ve kaynakları konusunda net bir planlamanın belirtilmemiş olması dikkat caziptir. Kanun teklifinin 14. unsurunda “Öğretmen adaylarına hazırlık eğitimi sürecinde her ay (18.650) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak fiyatta ödeme yapılır” denilmektedir. Bu unsura nazaran, Ulusal Eğitim Akademisi’nde eğitime alınacak öğretmen adaylarına ödenecek ücret, daha evvel şahsen Bakan Yusuf Tekin tarafından açıklanan 23 bin liranın tersine, bugünkü meblağla 14 bin 190 lira olarak belirlenmiştir. Öğretmenlerin niteliğini arttırma savıyla gündeme getirilen Ulusal Eğitim Akademisi’ne devam edecek olanlara taban fiyatın altında maaş ödenerek nasıl bir nitelik artırımı sağlanacağı tartışmalıdır.

Öğretmenlerin İş Motivasyonu Olumsuz Etkilenecek

Kanun teklifinin en dikkat cazibeli ve istismara açık unsuru olan 34. unsura nazaran, mesleksel yetersizliği iki müfettiş raporuyla görülen öğretmenlerin akademiye alınması ve akademi eğitimi sonrasında da müfettişlerce başarısız görülmeleri halinde genel idari hizmetler sınıfında uygun yerlere memur olarak atanmaları düzenlenmiştir. Bu husus, öğretmenlerin iş teminatı açısından değerli bir tehdittir ve kabul edilemez. Kanun taslağı öğretmenlerin mesleksel gelişimini desteklemeyi ve eğitim kalitesini artırmayı hedeflediğini tez etmektedir. Lakin, uygulamada karşılaşılabilecek meseleler ve belirsizlikler, bu amaçların ne kadar gerçekleştirilebileceği konusunda kuşkular uyandırmaktadır. Bilhassa liyakat ve meslek asıllarına uyulması, disiplin cezalarının uygulanması ve mesleksel gelişim faaliyetlerinin sürdürülebilirliği mevzularında yaşanabilecek meseleler, öğretmenlerin iş motivasyonunu ve mesleksel verimliliğini olumsuz etkileme riski taşımaktadır.

Öğretmenlerin Statüsüne Ait Tavsiyesi’ne Nazaran Tekrar Düzenlenmelidir 

OECD’nin, dünyadan örneklerle öğretmenlik mesleğinin geliştirilmesi üzerine hazırladığı bir raporda, öğretmenliği alımlı bir meslek hâline getirmeyi başaran ülkelerin bunu ekseriyetle yalnızca fiyat yoluyla değil, öğretmenliğin statüsünü yükselterek, gerçek meslek fırsatları sunarak ve öğretmenlere sorumluluk vererek başardıkları belirtilmektedir. Yüksek performans gösteren eğitim sistemleri, öğretmenlerin profesyonel gelişimlerini desteklerken, onların meslek ilerlemeleri ve fiyatlandırmaları için adil ve şeffaf sistemler oluşturmuştur. Bu sistemler, öğretmenlerin motivasyonunu artırarak, onların mesleksel marifetlerini en üst seviyeye çıkarmalarını sağlamıştır.

Eğitim Siyasetleri Öğretmenlerin Mesleksel Gelişimini Desteklemeli

OECD’ye nazaran, eğitim sistemlerinin geliştirilmesi, öğretmenlerin mesleksel gelişimlerine yapılan yatırımlarla direkt bağlıdır. Öğretmenlerin daima olarak kendilerini geliştirmeleri ve mesleksel maharetlerini artırmaları, eğitimin niteliğinin yükseltilmesinde kritik bir rol oynamaktadır. Bu nedenle eğitim siyasetlerinin, öğretmenlerin mesleksel gelişimini destekleyen yapı ve süreçleri içermesi gerekmektedir. Kanun taslağı hazırlanırken eğitimin tüm bileşenlerinin sürece dahil edilmemesi, görüşlerinin alınmaması ve iştirakçi bir süreç yürütülmemesi değerli bir eksikliktir. Siyasi iktidar, gerçek bir meslek kanunu yapmakta samimi ise, atılması gereken birinci adım, öğretmenlik mesleği açısından memleketler arası seviyede kabul gören en kıymetli evrak olan “Öğretmenlerin Statüsüne Ait Tavsiyesi”ne uygun bir düzenleme yapmasıdır. ILO ve UNESCO ortak evrakı olarak 5 Ekim 1966 yılında kabul edilen ve Türkiye tarafından da onaylanan tavsiye, öğretmenlerin toplumsal statüsüne yönelik olarak bugüne kadar atılmış en kıymetli ve kapsamlı adımdır. Öğretmenlerin yalnızca okul içinde değil, toplum içinde de yerine getirdikleri vazifenin taşıdığı değeri memleketler arası seviyede belgeleyen, öğretmenlerin tüm meselelerini ele alan ve durumlarını tüm detayları ile düzenleyen bir metindir. Bu metin dikkate alınmadan hazırlanan bir Meslek Kanunu’nu kabul etmemiz mümkün değildir.

Öğretmenlerin Statü Tavsiyesi pozisyonlarını güçlendirmeyi amaçlar

“Öğretmenlerin Statüsü Tavsiyesi”, öğretmenlerin pozisyonlarını güçlendirmeyi, haklarını geliştirmeyi ve muhafazayı amaçlarken birebir vakitte milletlerarası seviyede yapılmış bir toplu kontrat niteliği taşımaktadır. 145 paragraftan oluşan doküman, öğretmenlik mesleğinde işe alınma, işe alınmada seçme ve formasyon, mesleğe hazırlık, değişik seviyedeki öğretmenlerin mesleksel sıkıntıları, iş teminatı, öğretmenin hak ve sorumlulukları, disiplin işleri ve mesleksel bağımsızlık üzere mevzuları kapsamaktadır. Temel fiyat, çalışma müddetleri ve şartları, özel müsaadeler, araştırma müsaadeleri, tatil, eğitim-öğretim yardımcı çalışanları, sınıf mevcutları, öğretmen değişimi, uzak bölgelerde ve kırsal kesimde çalışan öğretmenler ile ilgili özel düzenlemeler, aile yükümlülükleri olan öğretmenlerle ilgili düzenlemeler, sıhhat, toplumsal güvenlik ve emeklilik üzere mevzuların da olduğu temel bir evraktır.

Eğitim-Sen Nitelikli Eğitim İstiyor

Eğitim Sen, yıllardır yalnızca öğretmenlerin değil, eğitim kurumlarında çalışan tüm eğitim ve bilim işçilerinin çalışma ve hayat şartlarının güzelleştirilmesi gerektiğini savunmaktadır. Nitelikli eğitim için, öğretmenler kadar emeği olan idari ve teknik işçi, yardımcı hizmetliler sınıfı ve 4-B statüsünde çalışan eğitim işçilerinin hakları ve talepleri de dikkate alınmalıdır. Öğretmenler için düşünülen iyileştirmeler, tüm eğitim ve bilim işçisi arkadaşlarımızın çalışma ve hayat şartlarının uygunlaştırılması ile birlikte ele alınmalıdır.  (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)